ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਦੇ ਹੀ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਉਭਰੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਰਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਉਸ ਔਰਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸਿਖ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਇਸ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਰੱਥ ਬਣ ਗਈ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਮਹਿਲਾ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਵਜੋਂ ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਉਣ ‘ਚ ਵੀ ਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਮਹਿਲਾ
ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਜਿਲ੍ਹਾ ਗਯਾ ਵਿਚ ਕਾਸ਼ੀਨਾਥ ਮੋੜ ਉਤੇ ਇਕ ਔਰਤ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਪਰ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਦੇਵੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਕੱਲੀ ਅਜਿਹੀ ਔਰਤ ਹੈ ਜੋ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਕਿੱਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਇਹ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਆਮ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੌਕਰੀ ਜਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਖਾਸ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਪਤੀ ਜਤਿੰਦਰ ਮਿਸਤਰੀ ਪੇਸ਼ੇ ਦੇ ਇਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਸਨ। ਜੋ ਘਰ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦੀ ਰਿਪੇਅਰ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਪਰ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਜਤਿੰਦਰ ਦੀ ਤਬੀਅਤ ਅਚਾਨਕ ਵਿਗੜ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਤਾ ਨੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਸੀਤਾ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਮਾਹਰ ਹੋ ਗਈ।
ਉਹ ਪੱਖੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਿਕਸਰ ਅਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਤੱਕ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਠੀਕ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਜਤਿੰਦਰ ਉਸ ਨੂੰ ਕਮਾਂਡ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਸੀਤਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਬਣ ਗਈ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਨੂੰ ਖੁਦ ਸੰਭਾਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਤਿੰਦਰ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ ‘ਤੇ ਲੈ ਲਈ ਸੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਤੇ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖਰਚਾ ਚੁੱਕਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਜਤਿੰਦਰ ਦਾ ਇਲਾਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਮਾਰਦੇ ਸੀ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਤਾਅਨੇ
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਲਈ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਔਰਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜਦੋਂ ਸੀਤਾ ਘਰ-ਘਰ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਤਾਅਨੇ-ਮਿਹਣੇ ਸੁਣਨੇ ਪੈਂਦੇ ਸਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਕਈ ਲੋਕ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਬਣਨਾ ਮਰਦ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸੀਤਾ ਜਾਣਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।
ਜ਼ਿਲੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਗਯਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰੀ ਵਿਚ ਇਹ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 1,000 ਤੋਂ 1,200 ਰੁਪਏ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਕਮਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ 15 ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰ ਚੁਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਵੱਡੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜੋ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਅਤੇ ਤਾਅਨੇ-ਮਿਹਣਿਆਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਇਸ ਮੁਕਾਮ ਤੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰਨ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ।